واکنش بدن ما به سرما و گرما – لرز
دندان‌هایتان به هم می‌خورد، بدن‌تان می‌لرزد و هر چه تلاش می‌کنید، نمی‌توانید از این واکنش‌ها جلوگیری کنید. موهای ریزی که روی بدن‌تان است، راست می‌ایستند و عاجزانه سعی می‌کنند کار یک خز عایق‌کننده را انجام دهند؛ درست مثل همان اتفاقی که در بدن حیوانات می‌افتد. پوست‌تان حسابی رنگ‌پریده به نظر می‌رسد و به شدت احساس سرما می‌کنید. همه این واکنش‌ها، تلاش‌های بدن شماست تا گرما را در خود حفظ کند؛ هر چند که در این مورد، چندان موفق نیست. واقعیت این است که بدن ما برای از دست دادن گرما در هوای داغ، بیشتر مجهز است تا حفظ کردن گرما در هوای سرد.
هیپوتالاموس دماسنج بدن
بسیاری از واکنش‌های بدن شما نسبت به از دست دادن گرما غیرارادی است و به وسیله هیپوتالاموس کنترل میشود؛ غده کوچکی در مغز شما که مانند یک ترموستات عمل میکند. هیپوتالاموس به تغییرات درجه حرارت بدن بسیار حساس است و حتی کاهش اندکی در دمای بدن، سازوکارهای تنظیم درجه حرارت را به کار می‌‌اندازد: رگ‌های خونی پوست تنگ می‌شوند تا مانع از دست رفتن زیاد حرارت شوند و عضلات به لرزش می‌افتند تا حرارت تولید کنند.
کارکرد هیپوتالاموس به نحوی است که درجه حرارت اندامهای حیاتی بدن را در حد قابل قبولی نگه می‌دارد. به عبارت دیگر، ساز و کارهای تنظیم درجه حرارت بدن به نحوی عمل می‌کنند که درجه حرارت مرکزی بدن را حفظ کنند؛ حتی اگر این عمل به یخ‌زدگی انتهاهای بدن مانند انگشتان دست و پا منتهی شود.
برای حفظ حیات لازم است که درجه حرارت مرکزی بدن در حدود ۳۶٫۹ درجه سانتیگراد باقی بماند. منظور از مرکز در اینجا اندامهای حیاتی مانند قلب، ریه‌ها، کبد و کلیه‌ها هستند، که برای بدن نقشی «مرکزی» دارند. از آنجا که مغز هم برای بقای انسان ضروری است، جزیی از این مرکز به حساب میآید، هر چند که نزدیک مرکز بدن قرار ندارد.
در اطراف این مرکز، اندامهای محیطی قرار می‌گیرند، که شامل پوست، عضلات، دستها و پاها میشود. اگر در روزهای سرد با کسی دست داده باشید، متوجه شده‌اید که درجه حرارت بدن در این بخش محیطی ممکن است بسیار پایین‌تر از درجه حرارت مرکزی بدن باشد، یعنی دستها کاملا سرد هستند. اما سرد شدن اندامهای محیطی طبیعی است، و تا حدی ممکن است یک مزیت به حساب بیاید. بدن شما مرتبا حرارت خود را به محیط سردتر اطراف پس میدهد، تا زمانی درجه حرارت اندامهای محیطی به همان اندازه محیط اطراف برسد، و در این حالت انتقال گرما متوقف میشود، و به این ترتیب شما گرمای بدن‌تان را حفظ می‌کنید.
اما این واکنش‌ها تا حد معینی می‌تواند ادامه پیدا کند. مشکل هنگامی آغاز میشود که درجه حرارت محیط اطراف بسیار پایین است. در این حالت انتقال حرارت از بدن به محیط اطراف ادامه پیدا میکند و درجه حرارت مرکزی بدن شروع به پایین آمدن میکند. زن‌ها نسبت به مردها از این لحاظ مزیتی نسبی دارند، زیرا درجه حرارت پوست آنها معمولا اندکی پایین‌تر از مردان است، بنابراین کمتر حرارت از دست می‌دهند.
سن، میزان آمادگی بدنی و بیماری‌های زمینه‌‌ای هم ممکن است نقش عمده‌ای در واکنش بدن فرد به سرما داشته باشند.
از آنجایی که بدن ما در سازگاری با سرما خیلی موفق نیست، پاسخ‌های رفتاری به مهم‌ترین عوامل برای مقابله با سرما بدل شده‌اند. رفتن به پناهگاه و پوشیدن لباس بدن انسان را از سرما حفاظت میکند. خوردن غذاهای پرانرژی و نیز انجام فعالیت‌های جسمی تولید گرما را افزایش میدهد- فعالیت عضلات تا سه چهارم کل گرمای بدن را تولید میکند- و این امر به نوبه خود سوخت و ساز بدن را تحریک میکند و تولید گرما را بیشتر می‌افزاید.
در واقع، فعالیت جسمی یا کار شدید می‌تواند آن‌قدر گرما تولید کند که درجه حرارت بدن تحت شرایط بسیار سرد را در حد مطلوب نگه دارد. البته فرد نمی‌تواند فعالیت جسمی شدید را برای مدت‌های طولانی ادامه دهد و درنهایت گرما از بدن از دست خواهد رفت.
لرزیدن
لرزیدن یک حرکت عضلانی غیرارادی است که با هدف ایجاد حرارت صورت می‌گیرد. معمولا نمی‌توانید جلوی لرزیدن را بگیرید. لرزیدن شدید می‌تواند تولید حرارت را در بدن تا ۵ برابر افزایش دهد. اما این واکنش محدودیت‌های خودش را دارد. فعالیت عضلات به سوخت به صورت غذاهای پرانرژی دارد. بدون دریافت غذای اضافی بدن شما به زودی از ذخایر انرژی‌اش تخلیه میشود و دچار خستگی میشود. یک اثر منفی دیگر این افزایش فعالیت عضلانی افزایش جریان خون در عضلات است. هر چه جریان خون بیشتر از مرکز بدن به عضلات برود، از دست دادن حرارت افزوده میشود.
تنگی عروقی
در هنگام مواجهه با سرما، رگ‌های خونی در همه بخش‌های غیرحیاتی بدن تنگ میشود و از جمله میزان خونی که به پوست وارد میشود کاهش می‌یابد، تا حرارت کمتری از دست برود.
دستها و پاهای شما به خصوص تحت تاثیر این فرآیند قرار می‌گیرند. در نتیجه ممکن است نتوانید حتی کارهای ساده مثل تایپ کردن یا باز کردن در با کلید را انجام دهید. خوشبختانه سلول‌های پوست و عضلات می‌توانند در مقابل کاهش جریان خون تا مدتی مقاومت کنند.
سوخت و ساز بدن
سوخت و ساز بدن (متابولیسم)، مجموعه واکنش‌های شیمیایی است که در بدن به هدف رساندن مواد مغذی به بخش‌های مختلف بدن انجام میشود و در حین آن انرژی هم آزاد میشود.
درجه حرارت مرکزی بدن برای انجام فرآیندهای متابولیسم ایده‌آل است. اگر درجه حرارت بدن افت کند، سرعت واکنش‌های شیمیایی بدن کند میشود. برای جبران این وضعیت، سرعت سوخت و ساز در بدن اندکی بالا میرود، تا انرژی آزاد شده، مانع از افت درجه حرارت بدن شود. بنابراین در هوای سرد، بدن نیاز به غذاهای پرانرژی بیشتری دارد تا از بدن بتواند به مقابله با سرما بپردازد.
بدن چگونه درجه حرارتش را تنظیم میکند؟
درجه حرارت بدن ما به وسیله مرکز تنظیم درجه حرارت در هیپوتالاموس کنترل میشود. این مرکز پیام‌ها را از دو مجموعه از گیرنده‌های گرما (ترمورسپتور) دریافت میکند: گیرنده‌هایی در خود هیپوتالاموس که درجه حرارت خون را هنگام عبور از مغز تحت نظر دارد (درجه حرارت مرکزی)، و گیرنده‌هایی در پوست (به خصوص در تنه) درجه حرارت خارجی بدن را تحت نظارت دارند. هر دوی این اطلاعات برای بدن لازم است تا تنظیم‌های لازم را انجام دهد. مرکز تنظیم درجه حرارت پیام‌هایی را به چند عصب وابران می‌فرستد تا درجه حرارت بدن را تنظیم کنند.
اولین پاسخ بدن ما هنگام رویارویی با هوای گرم‌تر یا سردتر ارادی است. اگر هوا بسیار گرم باشد، ممکن است تصمیم بگیریم لباس‌های‌مان را کم کنیم، یا به محلی سایه‌دار برویم؛ و اگر هوا خیلی سرد باشد، لباس‌های بیشتر می‌پوشیم یا درجه حرارت بخاری را زیاد می‌کنیم! تنها هنگامی که این پاسخ‌های ارادی ما کافی نباشد، مرکز تنظیم درجه حرارت تحریک میشود. این مرکز بخشی از دستگاه عصبی خودمختار است، بنابراین پاسخ‌های گوناگونی که ایجاد میکند، غیرارادی هستند.
هنگامی که بیش از حد گرم‌مان میشود، مرکز کاهش حرارت در هیپوتالاموس تحریک میشود؛ هنگامی که بیش از حد سردمان میشود، مرکز حفظ حرارت هیپوتالاموس به کار می‌افتد.
توجه داشته باشید، که برخی از پاسخ‌ها به درجه حرارت پایین در واقع باعث ایجاد گرما می‌شوند، در حالی که برخی دیگر تنها حرارت بدن را حفظ می‌کنند.
به همین صورت برخی از واکنش‌ها به گرما، این است که به طور فعال بدن را سرد کنند و واکنش‌های دیگر تنها تولید درجه حرارت بدن را کاهش می‌دهند یا حرارت را به سطح بدن منتقل می‌کنند.
بنابراین بدن طیفی از واکنش‌ها را در اختیار دارد که بسته به درجه حرارت درونی و بیرونی بدن آنها را به کار برد.
| اندامهای عمل‌کننده | پاسخ به درجه حرارت پایین | پاسخ به درجه حرارت بالا |
| عضلات صافدر شریانچه‌های پوست | عضلات منقبض می‌شوند و باعث تنگی عروق می‌شوند؛ حرارت کمتری از مرکز بدن به سطح بدن آورده میشود؛ درجه حرارت مرکزی بدن حفظ میشود؛ انتهاهای بدن (دستها و پاها) کبود و سرد می‌شوند و ممکن است سرمازدگی در آنها رخ دهد. | عضلات شل می‌شوند و باعث گشادی عروقی می‌شوند؛ حرارت بیشتری از مرکز به سطح بدن میآید و از آنجا یا به وسیله جریان هوا یا تشعشع از دست میرود (رسانایی نقش چندانی ندارد مگر اینکه فرد در آب باشد) و پوست قرمز میشود |
| غدد عرق | عرق تولید نمی‌شود | غدد عرق، عرق را به سطحپوست ترشح می‌کنند تا در آنجا تبخیر شود. از آنجا که آب گرمای پنهان تبخیر بالایی دارد، با این کار حرارت بدن از دست میرود. رطوبت زیاد و لباس‌های تنگ، توانایی عرق برای تبخیر شدن را کاهش می‌دهند |
| عضلات راست‌کننده مو در پوست که به موهای پوست متصل هستند | عضلات منقبض می‌شوند؛ موهای پوست را راست می‌کنند و لایه‌ای از هوای ساکن و گرم را در مجاورت پوست به دام می اندازند | عضلات شل می‌شوند؛ موهای پوست پایین میآید و به هوا اجازه جریان یافتن در سطح پوست را میدهد و در نتیجه، گرمای بیشتری از راه هم‌رفت و تبخیر از بدن دفع میشود |
| عضلات اسکلتی | لرزیدن: عضلات به‌طور مکرر منقبض و شل می‌شوند و در نتیجه اصطکاک و واکنش‌های سوخت و ساز، گرما تولید می کنند | لرزشی رخ نمی‌دهد |
| غده های آدرنال و تیرویید | این غده‌ها، آدرنالین و تیروکسین تولید می‌کنند که سرعت سوخت و ساز را در بافت‌های مختلف به خصوص در کبد، افزایش می‌دهند و حرارت تولید می‌کنند | کاهش ترشح آدرنالین و تیروکسین |
| رفتار | کنارهم جمع شدن و به هم چسبیدن، یافتن پناهگاه و پوشیدن لباس‌های بیشتر | دور شدن از هم، یافتن سایه، شنا کردن و کم‌کردن لباس‌ها |
نحوهٔ تنظیم حرارت بدن
حرارت اضافى را از طریق اتساع عروق خونی، افزایش ضربان قلب، تعریق، و به میزان کسى توسط افزایش تعداد تنفس، دفع مى‌کند. کلیهٔ این روش‌هاى سازگارى حد معینى دارند، بنابراین ما مى‌توانیم تنها در تغییرات حرارتى بسیار محدود راحت زندگى کنیم. پوست حدود ۹۰ درصد ظرفیت اتلاف حرارتى بدن را دارد و این‌کار از طریق افزایش جریان خون پوست و تعریق و تبخیر رطوبت پوستى انجام مى‌شود. تعریق به تنهائى در خنک کردن بدن مؤثر نیست بلکه تبخیر عرق حرارت را از پوست خارج مى‌کند و این نیز به نوبهٔ خود حرارت قسمت مرکزى بدن را کاهش مى‌دهد. در هواى گرم پوست ممکن است به میزان ۲ تا ۳ گالن (هر گالن حدود ۳٫۸ لیتر است) آب از راه تعریق از دست بدهد. چون رطوبت زیاد تبخیر را کُند مى‌کند، ظرفیت اتلاف حرارتى از راه تعریق با افزایش رطوبت کاهش مى‌یابد. آفتاب‌سوختگى تغییراتى در پوست ایجاد مى‌کند که باعث اختلال در تعریق مى‌شود و در نتیجه به این وسیلهٔ مهم تنظیم حرارتى لطمه مى‌زند.
بیمارى‌هاى مزمن اعتیاد به الکل و بسیارى ازداروها مثل آنتى‌هیستامین‌ها، آنتى‌کلى‌نرژیک‌ها، داروهائى که باعث جلوگیرى از عبور موج عصبى در اعصاب پاراسمپاتیک مى‌شود، آرام بخش‌ها، ضد اضطراب‌هاى ضعیف و قوی، مُدِرها، داروهاى ضد فشار خون و ضد پارکینسون، توانائى تنظیم حرارت را کاهش مى‌دهند. در عامل سن و سازگارى با محیط نیز در تنظیم حرارت مؤثر هستند. با افزایش سن توانائى ما براى تنظیم سریع حرارت از دست مى‌رود. اکثریت افرادى که هر سال به‌علت اختلالات حرارتى مى‌میرند. (بیش از همهٔ موارد مرگ و میر در اثر صاعقه، طوفان، گردباد، سیل و زلزله) بیش از ۵۰ سال سن دارند. کودکان خردسال نیز در معرض ابتلاء به اختلالات حرارتى هستند. جثهٔ کوچک آنها باعث مى‌شود که حرارت را بسیار سریع‌تر از بزرگسالان جذب کنند. آنها به‌جز از طریق تندخوئى نمى‌توانند تشنگى خود را ابراز کنند، و براى دریافت مایعات کافى کاملاً به بزرگسالان وابسته هستند.
از طرف دیگر سازگارى با محیط در تنظیم غلظت نمک عرق براى به حداقل رساندن عدم توازن نمک بدن، دخالت دارد. هنگامى‌که شما با درجه حرارت بالا سازگار مى‌شوید، نمک عرق خود را براى حفظ مقدار کلى آن در بدن، کاهش مى‌دهید.
پارکینسون (لقوه) یک بیمارى پیشروندهٔ عصبى در سنین سالخوردگى است که با لرزش عضلانی، کندى حرکات و فلج نسبى صورت مشخص مى‌شود.
حرارت خیلى زیاد
هنگامى‌که حرارت بیش از ظرفیت اتلاف آن توسط بدن افزایش یابد، بدن نمى‌تواند اتلاف آب و نمک را جبران نماید و درجه حرارت بدن شروع به افزایش مى‌کند. این مسئله باعث اختلالات حرارتى مى‌شود که به‌ترتیب اهمیت عبارتند از: انقباضات عضلانى ناشى از گرما، فرسودگى ناشى از گرما و گرمازدگى
گرمازدگى
گرمازدگى تحت‌عنوان آفتاب‌زدگى نیز شناخته مى‌شود. این اختلال یک فوریت تهدیدکنندهٔ حیات یا مرگ و میر زیاد حتى در میان جوانان است. گرمازدگى ممکن است به‌سرعت بعد از فرسودگى ناشى از گرما بروز کند و نشان‌دهندهٔ ناتوانى کامل در تنظیم حرارت است. هنگامى‌که هیپوتالاموس (مرکز تنظیم عملکرد مغز) جریان خون را به سمت مغز و به دور از پوست هدایت مى‌کند، این مشکل ایجاد مى‌شود. در نتیجه تعریق متوقف مى‌شود و درجه حرارت بدن به‌سرعت به ۱۰۵ تا ۱۰۸ درجه فارنهایت (حدود ۴۰٫۵ تا ۴۲٫۲ درجه سانتیگراد) صعود مى‌کند. پوست بیمار داغ، برافروخته و خشک است و نبض او تند و قوى است. بیمار معمولاً بیهوش است. اگر حرارت بدن فوراً پائین آورده نشود، تشنج و مرگ بروز خواهد کرد.
- اقدامات قاطع کمک‌هاى اولیه اهمیت دارند. هر کوششى باید براى کاهش هر چه سریع‌تر حرارت بدن بیمار به‌عمل آید.
- بیمار را در یک لگن بزرگ آب سرد، دریاچه یا نهر قرار دهید. زمانى‌که در انتظار رسیدن آمبولانس هستید مى‌توانید از برف، قطعات یخ یا هر چیز در دسترس استفاده کنید.
هشدار
- در صورت امکان هر ۱۰ دقیقه یک‌بار درجه حرارت بیمار را از طریق مقعد اندازه‌گیرى کنید و درجه حرارت بیمار را زیر ۱۰۱ درجه فارنهایت (۳ سانتى‌گراد) نبرید تا از افت جریان خون در اثر کاهش حرارت جلوگیرى شود.
- مواد محرک به بیمار ندهید
نحوه پیشگیرى از اختلالات حرارتى
- در اکثر موارد آگاهى عمومى بهترین شیوهٔ پیشگیرى است.
- هنگام گرما آرام باشید، فعالیت شدید در محیط گرم یا تهویهٔ ناکافى و رطوبت بالا منجربه فاجعه مى‌شود. مگر آنکه آب و نمک به مقدار زیاد مصرف شود.
- براى تابستان لباس مناسب لازم است. لباس گشاد و سبک بپوشید. در محیط باز از کلاه، چتر آفتابى یا سایبان قابل حمل استفاده کنید.
- مقدار زیادى آب بنوشید و اجازه بروز تشنگى را ندهید. افرادى که مبتلا به بیمارى‌هاى مزمن هستند و یا باید رژیم غذائى آنها از نظر مایعات محدود باشد، در مورد مصرف آب در هواى گرم باید با پزشک مشورت کنند.
- از مصرف الکل خوددارى کنید زیرا این ماده مُدِر قوى است و باعث افزایش اتلاف مایعات مى‌شود.
- در صورت امکان دور از تابش آفتاب قرار گیرید. اگر منزل شما داراى سیستم تهویهٔ مطبوع نیست به‌دنبال اماکنى مثل بازارچه‌ها، سالن‌هاى تئاتر، کتابخانه‌ها و موزه‌ها که از این سیستم بهره‌مند هستند، باشید. از پنکه براى به جریان انداختن هوا و افزایش تبخیر استفاده کنید.
- از حمام و دوش آب سرد استفاده کنید. آب سرد حرارت بدن را ۳۰ برابر سریع‌تر از هواى سرد پائین مى‌آورد.
- با مصرف غذاى سنگین و پر پروتئین به سوخت داخلى بدن خود اضافه نکنید. هضم غذا حرارت ناشى از سوخت و ساز را به بدن شما مى‌افزاید و هضم پروئین اتلاف آب را افزایش مى‌دهد.
- در برخى موارد افزایش حرارت بدن باعث رفتار عجیب و غریب مخصوصاً در سالخوردگان مى‌شود که ممکن است با اختلالات روانى اشتباه شود (دیوانگى تابستان). اندازه‌گیر حرارت بدن فرد به‌سرعت مسئله را روشن مى‌کند. فوراً به‌دنبال کمک‌هاى پزشکى باشید.
انقباضات عضلانى ناشى از گرما
این اختلال منجر به دردها و انقباض‌هاى عضلانى مى‌گردد که عمدتاً در اثر اتلاف نمک از راه تعریق یا عدم دریافت نمک کافى ایجاد مى‌شود. این علائم نشانهٔ آن است که اگر کارى انجام نشود فرسودگى ناشى از گرما و گرمازدگى بروز خواهد کرد.
اقدامات کمکى اولیه
- به بیمار مقدارى آب نمک بدهید (یک قاشق چایخورى نمک در یک لیوان ۲۵۰ میلى‌لیتری). در مدت یک ساعت هر ۱۵ دقیقه یک لیوان آب‌نمک به او بدهید.
- انقباضات را مى‌توان با فشار محکم روى عضله منقبض شده یا ماساژ ملایم تا شل شدن عضله، برطرف کرد.
- کلیهٔ حرکات بدنى را به حداقل برسانید و بیمار را به سایه و یا به اتاقى با تهویه مطبوع انتقال دهید.
فرسودگى ناشى از گرما
در صورت ادامهٔ اتلاف آب و نمک علائم فرسودگى ناشى از گرما (از پا افتادن در اثر گرما) شامل پوست رنگ‌پریدهٔ سرد و مرطوب بروز خواهد کرد. بیمار ممکن است از خستگی، ضعف، اضطراب، تهوع، سرگیجه و احتمالاً انقباضات عضلانى شاکى باشد. درجه حرارت بدن ممکن است طبیعى باشد. ولى نبض معمولاً آهسته و نسبتاً ضعیف است که به آن نبض نخى شکل گویند.
اقدامات کمکى اولیه
- بیمار را از زیر آفتاب به یک اتاق با تهویهٔ مطبوع منتقل کنید.
- لباس‌ها را شل کنید و از پارچه‌هاى خنک و خیس استفاده کنید.
- قدرى آب نمک به بیمار بدهید (یک قاشق چایخورى نمک در یک لیوان ۲۵۰ میلى‌لیتری) در مدت یک ساعت هر ۱۵ دقیقه یک لیوان آب‌نمک به او بدهید.
- اگر بیمار استفراغ مى‌کند یا بهبود او مشکل است فوراً در جستجوى مراقبت‌هاى پزشکى باشید.
چگونه با سرما مقابله کنیم؟
هنگامی که درجه حرارت محیط کاهش می یابد بدن شما بطور خودکار سبب انقباض عروق خونی نزدیک سطح پوست میشود تا جریان خون را به سوی ارگانهای حیاتی بدن همچون قلب و مغز افزایش دهد.
درجه حرارت هر ناحیه از بدن بطور مستقیم به میزان جریان خون آن ناحیه بستگی دارد. هنگامی که درجه حرارت محیط کاهش می یابد بدن شما بطور خودکار سبب انقباض عروق خونی نزدیک سطح پوست میشود تا جریان خون را به سوی ارگانهای حیاتی بدن همچون قلب و مغز افزایش دهد. هنگامی که درجه حرارت محیط کاهش می یابد بدن شما بطور خودکار سبب انقباض عروق خونی نزدیک سطح پوست میشود تا جریان خون را به سوی ارگانهای حیاتی بدن همچون قلب و مغز افزایش دهد. این راهکار بدن برای گرم نگه داشتن ارگانهای حیاتی میباشد. به ویژه دستها و پاها که حاوی عروق خونی بسیاری در سطح پوست می باشند، نسبت به این پروسه حساس تر میباشند. فعالیت بدنی در این میان موجب افزایش جریان خون گرم گشته و با گرما مقابله میکند بنابراین :
- از جا برخیزید: ایستادن نسبت به نشستن تولید گرما را در بدن به میزان ۲۰% افزایش میدهد.
- دستان خود را تکان دهید: با چرخاندن دستهای سرد مجددا جریان خون را به دستها افزایش خواهید داد.
- فعالیت بدنی داشته باشید: در محیطهای سرد بهترین روش گرم نگاه داشتن بدن پرداختن به فعالیت بدنی می باشد.
تأثیر تغذیه در گرم نگه داشتن بدن
خوردن مواد غذایی یکی دیگر از پادزهرهای سرما میباشد. از آنجایی که فرایند گوارش موجب تولید گرما میگردد. بنابراین یک نوشیدنی داغ بنوشید. مانند:چای و یا قهوه داغ. با آنکه با مصرف نوشیدنی های داغ میزان گرمای جذب شده اندک می باشد اما مواد غذایی گرم و نوشیدنیهای داغ سبب تحریک سیستم عصبی شده و موجب افزایش جریان خون به دستها و پاها میگردد. غذاهای ادویه دار و تند نیز چنین خاصیتی دارند.
چند نکته دیگر در رابطه با تغذیه در سرما
- مصرف الکل در آب و هوای سرد یک گزینه نامناسب می باشد. الکل سبب کم شدن آب بدن و سرکوب لرزش میگردد. لرزش انقاباضات غیر ارادی عضلات می باشد که موجب گرم شدن بدن میگردند.
- غذاهای پر کالری مصرف کنید.
- سیگار نکشید: مصرف سیگار سبب انقباض عروق خونی گشته و بدن را سرد میکند.
- گوشت بخورید: مصرف غذاهای غنی از آهن نظیر گوشت قرمز و سبزیجات سبز رنگ به گرم شدن بدن شما کمک میکند. بدن شما برای ساختن هورمون تیروئید به آهن نیاز دارد. هورمون تیروئید تولید گرما را در بدن تحریک میکند.
- بهتر است مصرف مواد غذایی و نوشیدنیهای حاوی کافئین را نیز در سرما کاهش دهید زیرا کافئین مدر بوده و موجب کم آبی و افزایش اتلاف گرما میگردد.
هنر انتخاب لباس گرم
هوای محبوس شده میان چندین لایه لباس نازک خاصیت عایق بندی بهتری نسبت به یک لباس قطور تک داراست. بنابراین جای به تن کردن یک لباس قطور و تک چندین لباس نازک بروی هم بپوشید.
چند نکته دیگر در رابطه با پوشاک
- سر خود را با یک کلاه و شال بپوشانید. زیرا اکثر گرمای بدن از طریق سر هدر میرود.
- بهتر است جنس پارچه نخستین لایه لباس شما از مواد مصنوعی بوده و روی آن لباس پشمی به تن گردد.
- در فصل سرما کفشهای با کف تخت و غیر لغزنده به پا کنید.