اهمیت بهداشتی و مدیریتی مواد زائد در مراکز درمانی
مؤسسات درمانی باتوجه به تولید زباله های عفونی، مواد سمی و شیمیایی خطرناک و ضایعات تیز و برنده اید بیش از سایر اماکن عمومی مورد توجه قرار گیرد. با عنایت به آلودگی های بالقوه موجود در زائدات بیمارستانی در صورت سهل انگاری در امر نگهداری، حمل و نقل و دفع آنها مخاطرات بسیاری بیماران، کادر درمانی و بهداشتی، کارکنان و ملاقات کنندگان را مورد تهدید قرار خواهد داد. یکی از عواقب این موضوع که متأسفانه کمتر بدان توجه می شود، عفونت بیمارستانی می باشد. از جمله علل مهم در بروز این عفونت ها عدم دقت در نظافت بیمارستان به ویژه نگهداری، جابجایی و دفع نامناسب زائدات در بیمارستان ها می باشد.
بنابر گزارش سازمان جهانی بهداشت در سال ۱۹۸۹ شیوع عفونت ها در کشورهای پیشرفته بین ۵/۷ تا ۱۳/۳ درصد و در کشورهای در حال توسعه بین ۱۹ تا ۳۸ درصد اعلام گردیده است.
طبق آمارهای منتشره عفونت های بیمارستانی در انگلستان ۹/۲، نروژ ۹، بلژیک ۱۳/۳، ایتالیا ۶/۸ و در آمریکا ۵ درصد می باشد. به عنوان مثال طبق بررسی های به عمل آمده در آمریکا بیماران مبتلا به عفونت های بیمارستانی حدود ۴ تا ۱۳ روز بیشتر در بیمارستان ها بستری می شوند و سالانه بالغ بر دو میلیارد دلار هزینه های مستقیم برای بیمارستان ها و سالانه منجر به بیش از بیست هزار مرگ و میر مستقیم و شصت هزار مرگ و میر غیرمستقیم گردیده است.
برخی از صاحب نظران عقیده دارند که در بیمارستان های کشور ما موارد عفونت های بیمارستانی بین ۲۰ تا ۲۵ درصد می باشد. این بدان معنی است که از هر یکصد نفر بیمار بستری شده در بیمارستان ها حدود ۲۰ الی ۲۵ نفر آنان به عفونت های بیمارستانی مبتلا می شوند. مضافاً بر اینکه بروز عفونت بیمارستانی منجر به اقامت طولانی بیماران و هدر رفتن زحمات کادر درمانی و هزینه درمان می گردد. طبق بررسی های به عمل آمده متوسط روزهای بستری در بیمارستان ها در سال ۱۳۶۷ سیزده روز بوده و پیش بینی شده است که در پایان برنامه اول توسعه اقتصادی و اجتماعی (۱۳۷۲) این مدت به ده روز تقلیل یابد.
در هر حال یکی از اصولی ترین راه های پیشگیری و کنترل بیماری های عفونی در مراکز درمانی تعهد مدیریت و اتخاذ یک خط مشی و استراتژی کلی در جهت اصلاح و بهینه سازی سیستم مدیریت زائدات و تنظیف مرکز درمانی می باشد. اولین گام در جهت نیل به اهداف فوق انتخاب یک فرد آموزش دیده و کارآمد به منظور نظارت و کنترل در امور مربوط به زائدات بیمارستان می باشد. فرد تعیین شده حتی در خصوص مواد خریداری شده و مصرفی در بیمارستان را باید تحت کنترل قرار بدهد. زیرا چه بسا ممکن است فرآورده یا محصولی خریداری گردد که از لحاظ زیست محیطی مناسب نباشد و مشکلاتی را در سیستم جمع آوری و دفع آنها بوجود آورد. به طور مثال خرید مواد گندزدا در داخل ظروف غیر شیشه ای نسبت به ظروف شیشه ای مناسب تر می باشد. یا برای نگهداری مواد تیز و برنده بهتر است اط ظروف مواد مصنوعی سفت و سخت استفاده گردد.
تحقیقات و بررسی های به عمل آمده نشان می دهند که هرچه وسایل یکبار مصرف در مراکز درمانی بیشتر مصرف شوند احتمال بروز عفونت های بیمارستانی کاهش می یابد. به طوری که در برخی از کشورها نه تنها از شلوار، روپوش و ملحفه یکبار مصرف در اتاق عمل استفاده می نمایند بلکه حتی جهت پوشش کف اتاق عمل نیز از کفپوش های یکبار مصرف استفاده می شود.
این نکته را نیز باید یادآوری نمود که هرچند افزایش مصرف مواد یکبار مصرف باعث کاهش عفونت های بیمارستانی می شوند اما در عین حال باعث افزایش نرخ تولید زائدات خواهد شد. لذا در اتخاذ خط مشی و سیاست گذاری مدیریت سیستم زائدات در مراکز درمانی باید این موضوع مورد بررسی و توجه قرار گیرد.
یکی دیگر از ارکان مهم در امر مدیریت زائدات در بیمارستان ایجاد پیوستگی و ارتباط مناسب بین عناصر مؤثر تشکیل دهنده سیستم داخل و خارج مرکز درمانی می باشد.
آموزش کارکنان بیمارستان به منظور بالا بردن سطح آگاهی و شناخت آنها از مسائل بهداشتی جمع آوری و دفع زائدات، اصلاح و بهبود فرآیندها و عملیات و جایگزینی مواد و وسائل در بیمارستان، مهیا ساختن تجهیزات و وسائل فنی و ایمنی در امر نگهداری، جابجایی و دفع زباله بخش اعظم پیوستگی و ارتباط درونی در بیمارستان را تشکیل می دهند. از آنجایی که بخش عمده زائدات بیمارستان ها در حال حاضر در کشور ما توسط نیروهای خدمات شهری جمع آوری و دفع می گردد، بنابراین ارتباط مطلوب و مناسب بین مدیریت زائدات در داخل بیمارستان و سیستم مدیریت خدمات شهری اهمیت بسزایی دارد. به عنوان مثال عدم اتخاذ خط مشی اساسی در تفکیک و جداسازی اجزای تیز و برنده تولید شده در بیمارستان می تواند عواقب ناگواری برای پرسنل فعال خدمات شهری در امر جمع آوری و حمل زائدات ایجاد نماید.
مشخصات منبع مورد استفاده:
[restrict level=1]
نام کتاب: اصول مدیریتی مواد زائد جامد مراکز درمانی و آزمایشگاهی پزشکی
مؤلفان: داود محمدی بقائی و شهناز قلی زاده
ناشر: انتشارات شهر آب
نوبت چاپ: اول
تاریخ نشر: پاییز ۱۳۷۹
صفحات مورد استفاده: ۱ تا ۳ (فصل اول)
[/restrict]